کودکانی که رفتار پرخاشگرانه دارند معمولاً خود انگیخته، بیقرار و زود رنجاند. پژوهش های جدید میگویند که این مسئله با توانایی های گفتاری و طبیعت ذاتی بچهها در ارتباط است. پرخاشگریِ موردی در کودک طبیعی است اما اگر به کرات یا بر طبق یک الگوی مشخص اتفاق بیفتد خطرناک خواهد بود. پرخاشگری معمولاً از ناتوانی کودک شما برکنار آمدن باخشم، عوامل بیولوژیکی، بد رفتاری والدین یا کمبود مهارتهای ارتباطی ناشی میشود.
پرخاشگری در کودکان پدیدهی شایعی است که به صورتهای مختلفِ جسمی، عاطفی و تنشِ قابل توجه در آنها دیده میشود. اگر چه این مسئله بخشی طبیعی در روند رشد کودک شماست، اما از او انتظار میرود که در مدرسه احساساتش را کنترل و مدیریت کند. هرچه آموزش های شما در این زمینه از سن کمتری آغاز شود احتمال اینکه فرزندتان بتواند بر پرخاشگری اش غلبه کند بیشتر میشود. در ادامه نکاتی را دربارهی دلایل پرخاشگری کودکان و روشهای مقابله با آن را بیان خواهیم کرد.
عوامل ژنتیکی
در سال های اخیر بر تأثیر عوامل ژنتیکی در پرخاشگری تأکید شده است. پژوهش های تخصصی اغلب نشان میدهند که بیشتر کودکان پرخاشگر، والدین پرخاشگر دارند. اگرچه پرخاشگری بیشتر تحت تأثیر عوامل ژنتیکی است تا عوامل محیطی، اما والدینی که دچار تغییرات خلقی هستند باید روی رفتارشان کنترل داشته باشند.
اغلب اوقات عدم نظارت
واکنش شدید به رفتار کودک و تنشهای خانوادگی به مشکلات رفتاری جدی در کودک منجر میشوند. این بچهها دچار کمبود عزتنفس هستند و به همین دلیل سرخوردگی خود را به شکل بیادبی نسبت به سایرین بروز میدهند. برخی از عوامل خانوادگی که بهشدت در ایجاد پرخاشگری در کودکان مؤثرند عبارتاند از: سطح تنشهای خانوادگی، مشکلات جدی میان والدین، افسردگی و تأثیرگذاری مثبت یا منفی خانواده. علاوه بر اینها میتوان به خطاهای والدین، ازجمله تنبیه شدید، عدم هماهنگی بین پدر و مادر، عدم قدردانی و تحسین کودک، کودکآزاری و غیره نیز اشاره کرد.
خصوصیات فردی
بخش بزرگی از پرخاشگری کودک به تجربیات عاطفی او بازمیگردد. احتمال وجود مواردی چون فقدان حس دلسوزی، مهارتهای ارتباطی ضعیف، متوسط IQ ی پایین، یا خلق و خوی دشوار در کودکانی که دچار مشکلات رفتاری میشوند بیشتر است.
کودکانی که به مشکلات پزشکی مانند اختلال سلوک دچار هستند باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرند چون این نوع مشکلات ممکن است به خشونت با انسانها یا حیوانات منجر شوند.
تماشای بیشازحد تلویزیون
رسانهها در شکلگیری رفتارهای اجتماعی کودکان نقش زیادی دارند. پژوهشها نشان میدهندکه کودکان معتاد به تماشای تلویزیون روابط خوبی با پدر و مادر خود ندارند و الگوهای غذایی ناسالم دارند. برنامههایی مانند کارتنها و مسابقات فوتبال پرخاشگری را در کودکان تشدید میکنند. بچهها معمولاً از مشاهداتشان تقلید میکنند. مثلاً، با دیدن تصویر افرادی که مشت و لگد میزنند تمایل پیدا میکنند که در زندگی واقعی این کارها را انجام بدهند.
پژوهشها همچنین نشان میدهند یکی از دلایل تأثیر منفی تلویزیون آن است که کودکان از این وسیله بهعنوان ابزاری برای حلوفصل تعارضات استفاده میکنند.
عوامل محیطی
احتمال بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکانی که در محلههای ناامن زندگی میکند، مثل محلاتی که افراد معتاد یا بزهکار در آن زیاد هستند، بیشتر است. بچههایی که به مدارسی با شرایط نا امن می روند یا دوستانی دارند که با آن ها پرخاشگرانه برخورد میکنند یا کودکانی که تمام روز را به تماشای تلویزیون میگذارند، همگی مستعد رفتارهای غیرعادی هستند. فقر، محرومیت و تک واحد بودن هم میتواند باعث واکنشهای شدید کودک نسبت به دیگران بشود.
چطور با رفتارهای پرخاشگرانهی بچهها برخورد کنیم؟
اگر از همان ابتدای کار، ابتکار عمل را به دست نگیرید و با رفتار های پرخاشگرانه ی کودکتان برخورد نکنید، احتمال دارد که این مشکل در عرض زمان کوتاهی شدت پیدا کند. در ادامه چند نکته ی ساده را که به شما در غلبه بر رفتار پرخاشگرانه ی کودکتان کمک خواهند کرد بیان میکنیم:
۱. سبک تربیتی
سبک تربیتی نقش مهمی در آموزش در زمان پرخاشگری ایفا میکند. از پرخاشگری های تصادفی کودکتان بهعنوان لحظات آموزشی استفاده کنید.
مثلاً، اگر فرزند شما به دوستش آسیب رساند، به جای آنکه همان جا سرش فریاد بکشید از این واقعه استفاده کنید تا به فرزندتان نشان بدهید چطور رفتارهای پرخاشگرانه میتواند به دیگران آسیب بزند. سپس کودکتان را وادار کنید از صمیم قلب از دوستش عذر خواهی کند.
همچنین، میتوانید به فرزندتان آموزش بدهید که چطور با عواطف منفی مانند خشم و سرخوردگی به شکلی مؤثر برخورد کند. از کودک خود بخواهید که ارتباط کلامی برقرار کند و مشکلش را با صدای بلند توضیح بدهد.
۲. گفتگوی مناسب
موقع برخورد با فرزندتان باید آرام باشید. حتی اگر روز سختی داشتها ید یا به هر دلیلی ناراحت یا عصبانی هستید سعی کنید موقع حرف زدن با فرزندتان دربارهی کاری که کرده است آرامش خود را حفظ کنید. با او درباره ی نتیجه ی رفتارش صحبت کنید – مثلاً اینکه اگر به این روش ادامه دهد بچههای دیگر ممکن است دیگر تمایلی به بازی کردن با او نداشته باشند. در این موارد مراجعه ی منظم به مشاور هم ضروری است.
۳. نظارت بر تأثیر دوستان
دوستان نقش بسیار مهمی در زندگی فرزند شما دارند و بر رفتار او به شدت اثر گذار هستند. اگر فرزند شما شاهد این باشد که دوستش جواب پدر و مادرش را میدهد یا با خواهر و برادر هایش رفتار پرخاشگرانه دارد، مطمئناً به این رفتار به عنوان رفتاری قابل قبول فکر خواهد کرد. در چنین مواردی باید دربارهی اشتباه بودن رفتار دوستش با او صحبت کنید.
۴. الگوسازی
همیشه یادتان باشد که بچهها از رفتار پدر و مادرشان تقلید میکنند. اگر شما به عنوان پدر یا مادر رفتاری پرخاشگرانه داشته باشید، احتمالاً فرزند تان هم از رفتار شما تقلید خواهد کرد؛ بنابراین سعی کنید در حضور فرزندتان نسبت به شرایط ناخوشایند رفتار پرخاشگرانه نداشته باشید. در برابر کودکتان آرام و صبور باشید و سرمشق خوبی برایش ایجاد کنید.
۵. قدردانی
استفاده از راهکارهای تأدیبی مثبت – مانند استفاده از سیستم انگیزش و پاداش- به کاهش پرخاشگری کمک میکند.
تایید کننده مطالب : آرزو وکیلی _ معاون آموزشی دوره دوم
آموزگار پایه پنجم : سرکار خانم عاشقی