اصطلاح اختلال ریاضی در مورد دانش آموزانی بکار می رود که علیرغم داشتن هوش طبیعی،و سلامتی کامل در بینایی و شنوایی،در انجام مهارتهای محاسباتی ضعیف هستند. در این گروه کودکان نقص جدی در یادگیری مهارت های ریاضی از شناخت اعداد گرفته تا عملیات ریاضی و مسائل مربوط به ادراک فضایی و حل مسئله وجود دارد . معمولا این مشکل به حدی است که در تحصیل و زندگی روز مره مرتبط با مهارت های ریاضی ایجاد اختلال کرده است .
دانش آموزان باید بیاموزند که ریاضی در همه امور زندگی آنان تاثیر دارد لذا برای درس ریاضی ارزش قائل شوندو مهارت لازم را در این خصوص کسب نموده و ریاضی را در خدمت زندگی خود بگیرند و از توانمندیهای خود نیز در این درس غافل نشوند.ریاضی باعث تقویت قوای ذهنی و ایجاد نظم ذهنی ونیز تقویت قوه استدلال می شود و انسان را به تفکر و تعقل وا می دارد.و نیز بین دانسته های قبلی و اطلاعات جدید افراد، ارتباط برقرار می نماید.ریاضی می تواند زمینه رشد رشته های مختلف شغلی را ایجاد نماید و خلاقیت افراد را شکوفا نماید.هندسه نیز بعنوان بخشی از ریاضی می تواند موجب ایجاد علاقه و شوق به مطالعه در دانش آموزان شود.
اضطراب ریاضی: واکنشی احساسی و آگاهانه به شرکت کردن در کلاس ریاضی٬گوش کردن به سخنرانی در مورد ریاضی٬کار کردن بر روی مسائل ریاضی٬و یا بحث کردن در باره ریاضی است.که سبب می شوند دانش آموزان و حتی دانشجویان از درس ریاضی بترسند.این اضطراب مانع از ایجاد ارتباط بین درس ریاضی با زندگی روزمره افراد می شود.علت آن ٬تجربه منفی دانش آموز به هنگام یادگیری ریاضی در کلاس است.تاکید معلمان و اساتید بر حفظ کردن مطالب ریاضی٬فرمولها و تعاریف و …باعث ایجاد ایمن اضطراب می شود.
-ایجاد اشتیاق در دانش آموزان جهت یادگیری ریاضی.
-معلمان می بایستی به دانش آموزان نشان دهند که ریاضی درسی لذت بخش و مورد علاقه آنهاست.
-معلمان بهتر است آموزش ریاضی را با علائق دانش آموزان وفق دهند.
-اهداف کوتاه مدت و قابل حصول برای ریاضی تعیین کنند.
-از روشها و وسایل کمک آموزشی مختلف جهت تدریس استفاده کنند.
-با تشویق کردن همه دانش آموزان ٬ از اضطراب آنان کم کنند.
-آموزشها شفاف و بدون ابهام باشند.
-دانش آموزان را از ریاضی نترسانند.
-از ایجاد رقابت بین دانش آموزان پرهیز شود زیرا باعث افزایش اضطراب می شود.
-دانش آموزان در کلاس ریاضی مشارکت فعال داشته باشند.
-دانش آموزان به فکر کردن٬تحقیق و یادگیری تشویق شوند.
در حدود 6 درصد کودکان در سنین مدرسه دچار اختلال ریاضی هستند.
نیمکره راست مغز: قدرت حل معما ، خلاقیت و کشف کردن ،جهت یابی دارد.حس لامسه و درک اشیا سه بعدی به این قسمت مربوط است. این نیمکره به فرآيندهاي ادارکي، تصور، تجسم، خيال پردازي، شناخت رنگ و موسيقي و هنر، مي پردازد و کل نگر است. نیمکره راست ابتداء کل را مي بينيد و بعد اجزا آنرا تشخيص مي دهد سمت راست مغز اساس خلاقيت را تشکيل مي دهد. اکثر سياستمداران و هنرمندان راست مغزهستنند.
نیمکره چپ مغز:قدرت درک ریاضیات و فلسفه،نظم و طبقه بندی و پردازش اطلاعات را دارد. با جزئیات سرو کار دارد. مرکز به یاد سپردن کلمات و اعداد است. این بخش از مغز ریاضی دانان و فلاسفه و زبان شناسان، فعالتر و بر نیمکره راست ، غالب است. این نیمکره به فعاليتهايي همچون رياضيات، زبان و منطق، حافظه، طبقه بندي ها تحليل و …اختصاص دارد. و به جزئيات امور توجه دارد .نیمکره چپ مغز ، ابتدا اجزا را ديده و سپس آنها را ترکيب نموده و کل را مي سازد .نیمکره چپ مغز، مربوط به هوش است.اکثر حسابداران، وکلا و طراحان بيشتر از سمت چپ مغز خود استفاده ميکنند . برتري يک نيمکره از مغز بر ديگري به معني عدم استفاده ازنيمکره ديگر نيست، و هر دو نيمکره با هم ارتباط دارند، و در مجموع فعاليت دو نيمه مغز با هم ٬ شخصيت فرد را مي سازند.
الف) اهداف پرورشی: مهمترين وظيفه آموزش رياضي تربيت دانش‌آموز است تا بتواند در زندگی،مسائل خود را حل نمايد.
ب) اهداف آموزشی: دانش آموز با تكنيك‌هاي محاسباتی مورد نياز در مدرسه و خارج از مدرسه آشنا شود.و در زندگی روز مره بکار بگیرد.
ج) اهداف فرهنگي: رياضي بخشي از فرهنگ بشري است لذا یادگیری آن در زندگی بسیار ضروری است.ریاضی دانان و نوابغ کشور ما همواره الگوهای مهمی برای سایر کشورها می باشند.
د) اهداف عاطفي: یادگیری ریاضی،موجب فعاليت‌هاي ذهني و تقویت حس كنجكاوي ونیز حس ظرافت و ادارك می شود. موريس كلاين مي‌گويد: (رياضيات عالي‌ترين دستاورد فكري و اصيل‌ترين ابداع ذهن آدمي است.)
1- ضعف در مهارتها ی زبانی : نقص در درک عملیات ریاضی، مفاهیم و رمز گشایی یا حل مسائل نوشته شده با نمادهای ریاضی .
2- ضعف در مهارت های ادراکی : مثل :خواندن نمادهای عددی یا علائم حسابی و طبقه بندی اشیا ء و یا ادراک فضایی .
3- ضعف در مهارتهای توجه : مثل رونویسی درست از اعداد و اشکال ، به یا د سپردن عددی که به ستون بعد اضافه می شود وعدم رعایت علائم ریاضی .
4- ضعف درمهارتهای ریاضی : ضعف در :محاسبات ریاضی(جمع-تفریق و…) شمارش اشیا ء و یادگیری جدول ضرب ٬ عدم در ک مفاهیم متضاد مانند: سبک و سنگین ، بسته و باز ، پر و خالی ، چپ و راست ؛ دور و نزدیک ، عدم درک ارزش پول ، عدم درک زمان (گفتن ساعت ) و جهت یابی ضعیف .
5-مشکلات عصب شناختی ٬ شخصیتی و عوامل فیزیولوژیکی(مغز-جسم).
6-عملکرد پایین هوش غیر کلامی(هوش عملی).(دو نوع هوش داریم: کلامی -عملی)
7-آموزش ضعیف در کلاس درس(روش تدریس معلم).
8-عدم علاقمندی به درس ریاضیات
-شمارش طوطی وار : کودک در شمارش اعداد مشکل دارد .
– عدم درک مفهوم عدد : مثلا کودک مفهوم عدد 5 را نمی داند یعنی نمی تواند 5مهره را جدا کند .
-عدم درک ارزش عددی : کودک نمی داند 4 از 5 بزرگتر است و بر عکس .
-مشکل در خواندن عدد : ممکن است در خواندن اعدادویا خواندن اعداد شبیه به هم اشتباه کند مثلا 2و 3 ، 4و6 یا جهت خواندن را رعایت نمی کند مثلا 12 را 21 می خواند .
– مشکل در کپی عدد : هنگام رونویسی عدد مشکل دارد .
– مشکل در نوشتن عدد : نوشتن عدد نیاز به استفاده از حافظه دارد . بنابراین گاهی کودک شکل عدد را فراموش می کند و یا اعداد شبیه به هم را اشتباه می نویسد . مثلا 3 را 2 می نویسد ( مربوط به توجه ) یا شکل عدد را نمی داند یعنی 3 را 5 می نویسد . گاهی مشکل مربوط به جهت یابی است و عدد را وارونه می نویسد .
– علامتها را نمی شناسد : کودک نمی داند + یعنی جمع بنابراین ممکن است اشتباه کند مثلا: 1=2+3
– مفهوم عملیات را نمی داند : جمع و تفریق را با هم اشتباه می کند.
– اشکال در نحوه عملیات : گاهی کودک هنوز از انگشتان برای عملیات استفاده می کند ، این موضوع در سطوح بالاتر مانند جمعهای اعداد دورقمی و… مشکلات بیشتری را بوجود می آورد. .
– اشکال در درک ارزش مکانی .
– مشکل در حل مساله : گاهی کودک علیرغم اینکه عملیات ریاضی را می داند٬ ، در درک مسایل ریاضی مشکل دارد و نمی تواند روابط بین اجزای مساله را درک کند.
یکی از دلایل اختلال ریاضی مربوط به اختلال در مراحل رشدی کودک است .بدین معنی که کودک مراحل رشد خود را بخوبی طی نکرده ویا خیلی دیر به این مرحله رسیده است.مثلا کودک در 9 ماهگی هم قادر به نشستن نبوده است .ویا والدینش وی را مجبور کرده اند که در 4 ماهگی بنشیند. (این مرحله از رشد می بایستی در 6 ماهگی اتفاق بیفتد) و بسیاری موارد دیگر… که اصطلاحا به آن ” تاخیر در رشد” می گویند.لذا برخی از تمرینات ذیل جهت جبران مراحلی است که کودک بخوبی طی نکرده است. این تمرینات جهت تقویت نیمکره های مغزی بکار می روند که نهایتا در بهبود عملکرد مغزو در نتیجه پیشرفت در ریاضیات تاثیر فراوان دارند. عدم غلبه طرفی مغز نیز از علل بوجود آورنده اختلال ریاضی است که در اینجا برخی تمرینات را جهت تقویت غلبه طرفی ذکر می کنیم(تحت فشار قرار دادن کودکان چپ دست به جهت اینکه با دست راست بنویسند ، علاوه بر ایجاد لکنت زبان در آنان و بوجود آوردن سایر مشکلات روحی و عاطفی برای آنان،باعث بروز اختلال در ریاضی نیز می شود).
* قدم زدن به جلو – عقب – پهلوها و پریدن .(جهت تقویت مهارتهای حرکتی)
*سینه خیز رفتن .
*راه رفتن ریتمیک و شمارش مستقیم و معکوس .(تقویت دقت)
*کشیدن شکل و حروف روی قسمتهای مختلف بدن با انگشتان و حدس زدن .(دقت-ادراک-تجسم فضایی)
* پرتاب توپ به هدف به تناوب با هر دو دست (جهت تقویت دقت و هماهنگی چشم و دست).
*پرتاب توپ به طرف یکدیگر همواره با نام بردن .(دقت-تقویت مهارتهای حرکتی و در نهایت تقویت عملکرد مغزی)
*ضربه به توپ با دست راست، چپ، هر دو دست.(تقویت هر دو نیمکره مغز)
*تنفس عمیق به علاوه گوش دادن به موسیقی.(دقت)
* راه رفتن با چشم بسته و حدس زدن جای اشیاء.(دقت-حافظه)
* حرکات بالا و پایین رفتن با انگشتان .(دقت-تعادل)
* تمرین چرخش مداد در دست چپ و راست.(تقویت نیمکره های مغز)
تهییه شده توسط : ندا رهیری مقدم _ آموزگار پایه دوم