کرونا یک دوره چالشی است که تاثیرات روانی بسیاری داشته که در این میان کودکان بیش از بزرگسالان در معرض آسیب های روانی قرار دارند.
فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه ناشی از شیوع بیماری ویروس کرونا (COVID-19)، سبک زندگی خانوادگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تغییر داده است. با توجه به تعطیلی مدارس و عدم حضور فرزندان در مدرسه در ایام کرونا، فشارهای وارده بر والدین به دلیل هم‌زمانی کار و مراقبت از فرزندانشان افزایش می‌یابد. به‌علاوه نگرانی‌های احتمالی در مورد ازدست‌داده شغل و کاهش درآمد خانواده‌ها نیز مزید بر علت می‌شود. به همین منظور در این گزارش به بیان ایده‌هایی در مورد چگونگی کمک به خود و فرزندانتان برای عبور از چالش‌های این دوران و همچنین برقراری ارتباط بهتر در خانواده پرداخته‌ایم.
علاوه بر نگرانی برای سلامتی خود و افراد خانواده، ممکن است در مورد افراد آسیب‌پذیر اقوام، دوستان و همسایگان نیز نگران باشید و شاید مسئول آن‌ها نیز باشید.
-ممکن است ترس از دست دادن شغل خود را داشته باشید. استرس بیکار بودن در حال حاضر یا پس از پایان قرنطینه نیز وجود دارد.
-اگر درآمد شما تحت تأثیر شرایط کنونی قرارگرفته باشد، ممکن است به‌شدت تحت‌فشار بوده و شاید افسرده شده باشید.
-ممکن است به دلیل دورکاری در خانه و هم‌زمانی آن با مراقبت از فرزندان و اداره امور زندگی، استرس داشته باشید.
-ممکن است تمرکز یا تصمیم‌گیری برای شما دشوار باشد. احساس خستگی، آشفتگی یا اضطراب داشته باشید و الگوی خواب و غذا خوردن شما مختل شود.
-پیگیر دریافت آخرین وضعیت کرونا هستید و امکان دارد نگران باشید که این وضعیت چه مدت ادامه خواهد داشت و چگونه در طولانی‌مدت با آن کنار خواهید آمد.
همه این موارد ممکن است در رفتار شما با فرزندان و نحوه مراقبت شما از آن‌ها تأثیر بگذارند.
-بدانید که دوران فعلی، یک دوره چالشی است، اما می‌توانید آن را مدیریت کنید. شما قبلاً با سختی‌ها و مشکلات دیگری در زندگی خود مقابله کرده‌اید. از مهارت‌ها و منابع در اختیار خود استفاده کنید. سعی کنید امیدوار و مثبتاندیش باشید.
-بدانید که در تجربه اوضاع کنونی و احساسی که به این دوران دارید تنها نیستید. این‌یک وضعیت جهانی است و میلیون‌ها نفر دیگر نیز نسبت به وضعیت فعلی احساس مشترکی با شما دارند.
-به‌اندازه ممکن مراقب خود باشید. وقت کافی برای استراحت خود بگذارید. اگر دور از سایر افراد و نزدیکان زندگی می‌کنید، سعی کنید مسئولیت‌های مراقبت از کودکان در طول روز را با همسر خود تقسیم کنید؛ بنابراین هرکدام از شما وقتی برای استراحت یا کار خواهید داشت.
-سعی کنید یک ساختار و روال منظم را برقرار و حفظ کنید، مانند ساعت خواب منظم. ضمناً خود را با انجام فعالیت‌های منظم و کارهای روزانه مشغول نگه‌دارید.
-انجام هرگونه فعالیت معنوی، مذهبی یا فرهنگی که به شما و خانواده‌تان آرامش می‌دهد را حفظ کنید.
-از انجام رفتارهای منفی نظیر پرخوری، خواب زیاد، بازی بیش‌ازحد یا مصرف دخانیات اجتناب کنید. چنین رفتارهایی باعث افزایش سطح استرس شما شده و در درازمدت وضعیت را بدتر می‌کند.
-به خاطر داشته باشید که مراقبت از خودتان سبب قوی‌تر شدن شما شده و کمک می‌کند تا بتوانید از فرزندان خود بهتر مراقبت کنید.
نحوه واکنش کودکان شما در برابر تغییرات، بسته به شرایط مختلف ازجمله سن‌شان می‌تواند بسیار متفاوت باشد. در اینجا چند واکنش رایج کودکان وقتی تحت استرس قرار می‌گیرند آورده شده است:
-برخی از کودکان ممکن است از اینکه از استرس حضور در مدرسه رهاشده‌اند، خوشحال باشند. برخی دیگر ممکن است چالش‌هایی درباره اختلال در برنامه روزمره، دوری از دوستان و نگرانی نسبت به آینده داشته باشند.
-بعضی از کودکان ممکن است تمایلی به مشارکت در فعالیت‌هایی نظیر کارهای خانه یا وظایف مدرسه نداشته باشند. به یاد داشته باشید که برای یک کودک طبیعی است که وقتی آشفته می‌شود یا روال طبیعی زندگی‌اش بهم می‌ریزد واکنش‌های استرسی یا رفتارهای مشکل‌ساز از خود نشان دهد.
-برخی از کودکان ممکن است بیش‌فعال یا پرخاشگر شوند برخی دیگر ممکن است خجالتی، ساکت، گوشه‌گیر و افسرده شوند.
-برخی از کودکان ممکن است مضطرب یا دلواپس شوند. چنین مواردی می‌تواند سبب بروز اختلال در خواب کودکان گردد. بعضی از کودکان نیز همواره به والدین خود چسبیده و مرتب گریه می‌کنند.
-حتی کودکانی که در ابتدای وضعیت کرونا از خانه ماندن بسیار خوشحال و هیجان‌زده بودند در برهه‌ای از زمان و پس از سپری شدن هفته‌ها و ماه‌ها از این وضعیت، رفتارهای غیرعادی و نادرست و همچنین نشانه‌هایی از استرس از خود نشان میدهند.
محبت کردن
-به فرزندان خود قول دهید که تمام تلاش خود را برای مراقبت و محافظت از آن‌ها انجام خواهید داد. به بچه‌ها بگویید که آن‌ها اولویت اصلی شما هستند.
-با در آغوش کشیدن فرزندتان و یا گرفتن دستشان به آن‌ها محبت کنید. بگویید که دوستشان دارید. این امر به آن‌ها قوت قلب و آرامش می‌دهد و به حفظ یک رابطه مثبت کمک می‌کند.
-به فرزندان خود بگویید که به آن‌ها اهمیت می‌دهید. مراقبت درست از کودک به آن‌ها اطمینان خاطر می‌بخشد و سبب اعتمادبه‌نفس بیشترشان می‌شود.
تحسین کردن فرزندان
یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تغییر روش هر شخصی، ستایش و تحسین رفتار اوست. توجه به رفتار خوب فرزندان همراه بامحبت و تحسین آن‌ها به ایجاد روابط خوب بین بزرگسالان و کودکان کمک می‌کند.
-اگر فرزند شما کار مثبتی را انجام می‌دهد ولی هیچ‌گونه توجه و تحسینی را دریافت نمی‌کند احتمال اینکه آن رفتار را مجدداً تکرار کند کاهش می‌یابد.
-به دنبال فرصتی برای تعریف و تمجید از کودکان باشید، هرچند کاری که انجام داده‌اند ازنظر شما کم‌اهمیت و ناچیز جلوه نماید. کارهای کوچکی نظیر لبخند زدن، با مهربانی زدن بر روی شانه فرزندان، بوسیدن، در آغوش گرفتن و بکار بردن الفاظ مهربانانه نشان می‌دهد از آن‌ها راضی هستید.
-اطمینان حاصل کنید که فرزند شما دقیقاً می‌داند برای چه چیزی ستایش می‌شود تا یاد بگیرد که دقیقاً از او چه می‌خواهید. به‌عنوان‌مثال گفتن: «متشکرم که کمک کردی تا وسایل را جمع کنیم.» یا «خوشحالم که تنهایی تکالیفت را انجام می‌دهی» به این معنی است که فرزند شما دقیقاً می‌داند از چه چیزی راضی هستید و دوست دارید این رفتار مفید ادامه یابد.
-سعی کنید به کودک خود دستورالعمل‌های کاملاً واضحی بدهید. اطلاعات شفاف به کودک شما کمک می‌کند تا دقیقاً همان کاری که می‌خواهید را انجام دهد. وقتی دستورالعمل‌ها با استفاده از کلمات مثبت به‌جای منفی داده می‌شوند، به‌احتمال‌زیاد آن‌ها گوش خواهند داد. «اون وسیله رو ننداز اونجا» عبارت منفی است و به نظر می‌رسد انگار که اذیت شده‌اید. «لطفاً فنجان را روی میز بگذار» مثبت است. همان‌طور که از شما خواسته شد با گفتن این جمله که «از اینکه فنجان را روی میز گذاشتی متشکرم» می‌توانید بلافاصله رفتار کودک خود را تحسین کنید.
-ممکن است زمان لازم باشد تا به تحسین و ستایش همیشگی رفتار کودکان خود عادت کنید. خوب است که این کار را در زندگی روزمره روی چیزهای کوچک تمرین کنید تا به آن عادت کنید. گفتن جملات ساده‌ای مانند «از شما متشکرم …» باعث می‌شود فرزندان شما هر طور که شما می‌خواهید کارها را انجام دهند.
-سعی کنید نسبت به کودک خود صبور باشید و از آن‌ها برای تغییر رفتارشان انتقاد نکنید. کودک شما نسبت به خستگی و افسردگی، مشغولیت کمتر، استرس‌ها و تغییراتی که در زندگی‌شان تجربه می‌کنند واکنش نشان خواهند داد. صبور بودن و تحسین رفتار مثبتشان کمک می‌کند که آن‌ها احساس امنیت و آرامش بیشتری داشته باشند.
-فرزندان خود را تشویق کنید تا به شما و دیگران کمک کنند. از آن‌ها به خاطر کمک‌هایشان تشکر کنید. فرزندان وقتی می‌توانند به دیگران کمک کنند و احساس مفید بودن داشته باشند رفتارهای بهتری از خود نشان میدهند. این امر سبب می‌شود که فرزندان احساس کنند که افراد مهمی در خانواده و زندگی خود هستند.
تهییه شده توسط : زینب لطفی مقدم _ معاون پرورشی