تشويق چيست ؟
تشويق در لغت به معناي آرزومند كردن ، به شوق افكندن و راغب ساختن است .
تاريخ به كارگيري تشويق به عنوان انگيزه شايد به قدمت تاريخ تعليم و تربيت باشد ، زيرا هر جا صحبت از آموزش و يادگيري است مسألة تشويق به نحوي مطرح مي شود . و به اعتقاد بسياري از روانشناسان تربيتي ، تشويق و پاداش از مهمترين انگيزه هاي پيشبرد تعليم و تربيت به شمار مي رود و منظور از پاداش و تشويق هر عملي است كه در تثبيت تمايلات و نيل به آمال انسان مؤثّر باشد.
تشويق محرك خوشايندي است كه بعد از بروز يك رفتار مطلوب به كودك ارائه مي شود و منظور از تشويق و تأييد ، حمايت از رفتارهاي مثبت و تأكيد بر اعمال درست است . اين عمل به كودك كمك مي كند كه برداشت خوبي از خود داشته باشد و با اعتماد به نفس رفتار صحيح را ارائه دهد .
تشويق ، فرد را به ادامة كارش ترغيب مي كند و او را در مسير پيشرفت و بهبود قرار مي دهد . تشويق نوعي پاداش است كه براي تقويت رفتار مطلوب و ادامة آن به فرد ، ارائه مي شود .
ما معمولاً از تشويق استفاده مي كنيم تا رفتاري را تقويت كنيم يعني تكرار آن رفتار را افزايش دهيم گاهي تشويق و تقويت مترادف هم به كار مي روند . معلم بايد در نظر داشته باشد كه آنچه را كه به عنوان تشويق در نظر مي گيرد ممكن است در نزد شاگردان همان معنا را به همراه نداشته باشد .
مثلاً اگر معلمي از نمره براي تشويق استفاده مي كند بايد در نظر داشته باشد كه بالابردن نمره براي همه از يك ارزش پاداشي يكسان برخوردار نيست و از اين لحاظ ممكن است بين كودكان تفاوت هاي بسيار وجود داشته باشد . بنا بر اين در اين روش معلم هر پاداشي را با توجه به روحيه و شخصيت و رفتار دانش آموزان مورد استفاده قرار مي دهد . اصولاً تشويق بيشتر از تنبيه تغييرات مطلوب را به همراه مي آورد .
براي تشويق دانش آموزان و كودكان مي توانيم از چهار مدل زير استفاده کنيم:
بهترين روش تشويق نوع دوم يعني « تشويق نسبي متغير» است.چون:اولاً نسبي است و مورد سوء استفاده کودک قرار نمي گيرد . زيرا اگر ثابت باشد کودک به هر ترفندي که شده 5 نمره بيست را جور مي کند.ثانياً متغير است و تغيير نوع و مقدار تشويق، از واکسينه شدن کودک جلو گيري مي کند. به دليل اينکه هم افراد با هم متفاوتند و هم حتي يک فرد هم در موفعيتهاي گوناگون متفاوت عمل مي کند. مثلاً يک کار خيلي خوب ارزش دارد که بلافاصله او را تشويق کرد اما بعضي کارها زياد مهم نيستند و اگر چند کار خوب انجام داد بايد تشويق شود. بنابراين کودک از تشويق دلزده نمي شود و تشويق هميشه برايش جديد و هيجان انگيز است.
ثالثاً در تشويق هاي نسبي کودک مي فهمد که اين پاداش براي کدام کار يا کارهايش است اما در تشويق هاي فاصله اي به علت فاصله افتادن بين کار و پاداش کودک نمي داند اين پاداش نتيجة کدام کار او است.
در همة اموري كه دانش آموزان تشويق مي شوند حدودي را بايد در نظرگرفت :
امام حسن مجتبي (ع) وقتي مي خواست فرزندان و برادرزادگان خود را به علم ترغيب كند خطاب به آنها مي گويد : شما كودكان امروز اجتماع هستيد و اميد مي رود در آينده بزرگان اجتماع باشيد ، در كسب علم و دانش بكوشيد .
امام علي(ع) از طريق تشويق و شخصيت دادن به كودك ، انگيزه تحصيل علم را در آنها زنده مي كرد و اين يكي از راههاي استفاده از عواطف و احساسات كودك است .
هر انساني بنا به اصل فطرت ، داراي غريزه حبّ ذات است و چه بهتر كه به جاي تنبيه و آزار بدني ، با تحريك اين غريزه و تشويق و دلگرمي دادن كودكان به آينده درخشان و ترقي و تعالي اجتماعي ، آنان را به انجام وظيفه وادار كنند .
در جهان امروز ، تربيت از راه تشويق را بهترين و مؤثّرترين نوع تربيت مي دانند . مربياني كه با اين سبك و روش ، كودكان را به تحصيل دانش و انجام كارهاي نيك وادار كنند كارشان موفقيت آميز خواهد بود . خشونت و تندي مي تواند فقط براي مدّتي محدود ، كودكان را به انجام وظيفه وادار كند ، امّا هيچ گاه نمي تواند از آنها فردي با شخصيت و بزرگ بسازد.
تهیه و تائید توسط:ملیحه انتظاری _آموزگار پایه دوم